Geen officiële coronaherdenking? Organiseer dan een dag van rouw voor coronadoden

De regering heeft besloten om de Corona-herdenking in september niet door te laten gaan. De regering is bang om met zo’n herdenking een verkeerd signaal te geven. Aan het comité ‘Stilstaan bij Corona’, dat de herdenking organiseert, is gevraagd voorlopig niks te doen. ‘Bij oplopende besmettingen kan  - onbedoeld - het signaal afgegeven worden dat de periode met corona afgesloten is’ schrijft minister Kuipers aan de Tweede Kamer. In een brief aan mensen die zich inzetten voor deze herdenking wordt als extra reden voor uitstel genoemd dat een dergelijke herdenking ook toegankelijk moet zijn voor mensen met een kwetsbare gezondheid.

Het is ronduit bedroevend dat opnieuw een Corona-herdenking op de lange baan wordt geschoven. In landen als Duitsland, Italië en de VS is al vanaf mei 2020 stil gestaan bij de slachtoffers van Corona. In Nederland is vrijwel niets gebeurd. Sterker nog: na een aantal maanden werden de doden niet eens meer genoemd in de Corona-persconferenties. Pas in juli 2021 zegde toenmalig minister van Ark een Coronaherdenking toe. Het duurde vervolgens meer dan acht maanden voordat het organisatiecomité ‘Stilstaan bij Corona’ geïnstalleerd werd.

Het comité ‘Stilstaan bij Corona’ wil een brede herdenking. Alle groepen die geleden hadden en lijden onder de Corona-pandemie moeten aan bod komen: theatermakers die niet konden werken, verzorgend en verplegend personeel, ondernemers, scholieren en studenten. Het sympathieke idee daar achter is dat zo ieder verhaal over de Corona-crisis gehoord wordt en recht gedaan wordt. De herdenking die het comité voor ogen staat zou zo verschillende evenementen omvatten. Deze brede opzet zou ook een gepolariseerde samenleving meer samen kunnen brengen.

Nu er eindelijk een plan ligt – scholieren waren al opgeroepen om mee te doen aan een tekenwedstrijd – wordt de Coronaherdenking opnieuw uitgesteld. Misschien zelfs afgesteld. Het kabinet zinspeelt in de brief aan de Kamer op de mogelijkheid dat er nooit een Coronaherdenking zal komen. ‘Het kabinet is nog in beraad of en hoe er op een ander moment zal worden stilgestaan bij corona’.

De beslissing van de minister is op korte termijn niet terug te draaien. Maar er moet wel een herdenking komen. Dat kan heel eenvoudig: een dag van rouw om alle doden in het najaar met een toespraak van de koning en vervolgens plaatselijke bijeenkomsten op een stadsplein of bij een begraafplaats, veilig in de open lucht. Niet als vervanging van de herdenking waar het comité voor is aangesteld, maar om te doen wat nu nodig en mogelijk is.

In maart van dit jaar werkte ik mee aan de Coronaherdenking van ContainmentNu op het Java-eiland in Amsterdam. Met enkele vrijwilligers plantten we 35.000 vlaggetjes, één voor elke overledene. Voorbijgangers bleven staan en vertelden spontaan over vrienden en familieleden die ziek waren geweest of gestorven. Veel mensen wilden ook zelf een vlaggetje planten. Soms schreven ze een persoonlijke boodschap op ‘hun’ vlaggetje en namen ze het na afloop mee naar huis. Het geld voor deze herdenking was grotendeels opgebracht door mensen die zelf te ziek waren om te komen, maar zo op afstand meeleefden. Ook al waren ze er niet zelf bij, dit tijdelijke monument was toch een grote troost voor hen. De herdenking heeft me gesterkt in de overtuiging dat gedenken helpt en heelt.

Een dag van rouw is troostend voor ieder die meedoet of voor wie alleen maar thuis kijkt. Het zal een goed signaal zijn naar al de zieken en achterblijvers die denken dat ze vergeten zijn.

Corona is inderdaad nog niet voorbij. Maar stilstaan bij verlies en bij de kostbaarheid van het menselijke leven hoeft niet te wachten tot Corona voorbij is.

Coen Wessel

Verschenen in Trouw, 18 juli 2022