Preken met Ai
Naar Homepage

Naar Preekarchief

Naar Weblog

 Op Goed Gerucht Ai conferentie logo

Workshop Preken met Ai

Hoe kan je preken met een chatbot? En waar kan je chatbots of andere Ai-tools nog meer voor gebruiken. In onderstaand stuk geef ik een inleiding en een handleiding.

Ik begin met wat theorie.

Een chatbot is een taalprogramma. Het kan niet zelf denken, niet zelf ervaren, maar het kan wel leren dat een woord – voor een computer zoals je weet niet meer dan een aantal getallen – in een bepaalde context voorkomt. Je kan je dat voorstellen alsof een woord op een coördinaat in een plat vlak ligt. Bijvoorbeeld het woord dominee. In de buurt van het woord ‘dominee’ liggen dan allerlei andere woorden zoals ‘Bijbel, kerkenraad, pastorie, spiritualiteit’. Het model berekent de afstanden en de ligging van de woorden ten opzichte van elkaar. Je weet dan de code voor ‘dominee – bijbel’ en je combineert die met de code ‘preek schrijven’. Dat levert een nieuwe code op en die ga je dan weer verbinden met ‘luisteren in de kerk’ of ‘stomvervelend’. Enzovoorts.
Het model wordt vervolgens getraind door het model zinnetjes voor te schotelen waar woorden ontbreken die het model moet aanvullen. ‘Het was zaterdagavond dominee Jansen zat nog ingespannen te werken aan zijn…en dan kan je best modelspoorbaan invullen, maar preek is waarschijnlijker. Het model werkt met statistiek, kansberekening.

Tenslotte vindt er nog een soort ethische training plaats van het model, waardoor allerlei racistische rotzooi er enigszins uit gefilterd wordt.

Ik kreeg daar mee te maken toen ik Chat GPT een opdracht gaf en een verrassend antwoord kreeg:

Eva en Adam chatgpt

Grote Ai-chatbots

Er zijn verschillende Ai chatbots. Het is een wondere wereld die per maand veranderd. In november 2022 kwam ChatGPT in het nieuws. In februari kwam Bing van Microsoft er bij, die meteen beter was, waarop ChatGPT met een betaalversie kwam die net zo goed is als Bing.. Vorige maand is er weer een nieuwe ster verschenen Bard van Google. Als je de verhalen mag geloven is die weer heel veel beter dan Bing en ChatGPT. Het nadeel is dat die in Nederland nog niet toegankelijk is. Het is onduidelijk welke chatbots het beste gaan worden.

Andere Ai-tools

Naast deze grote heb je allerlei gespecialiseerde AI-tools. Speciaal voor filmpjes, landkaarten, logo’s, artikelen, een taal leren, betere spraakprogramma’s.
Dus je kan dan een nieuw logo voor je gemeente ontwerpen met een speciale AI-logo van Ik heb zelf uitgeprobeerd Microsoft Designer. Je kan gewoon inloggen met je Microsoft-account.
Wat heel handig is, en waar ik echt iets aan gehad heb was de tool Perplexity.ai. Dat is een tool die speciaal wetenschappelijk gericht is. Ik heb na Pinksteren twee weken studieverlof gehad waarin ik me verder verdiept heb in het begrip Nataliteit bij Hannah Arendt en ik vroeg aan Perplexity: ‘Geef me drie artikelen dat ‘nataliteit’ verbindt met het werk van Heidegger. En dan krijg je drie prima recente wetenschappelijke artikelen. Als je je snel wilt oriënteren in een ingewikkeld onderwerp, dan kan je dus met een paar vragen goede artikelen krijgen en ook moeilijke vragen beantwoord krijgen.

Aan een andere Ai-tool, Silatus, heb ik gevraagd om 'recente ontwikkelingen in queer-theology'. Dat is echt verbazingwekkend goed.

Voor theologen kan speciaal BibleBuddy.ai interessant zijn. Je kan daar allerlei feitelijke informatie over de bijbel vinden. Maar ik weet niet of deze chatbot echt zoveel meer weet dan andere.

Daarnaast zijn er heel veel andere Ai-tools, die ik zelf nog niet gebruikt heb o.a.
https://www.roomgpt.io/ om je kamer opnieuw in te richten
https://scisummary.com/ om wetenschappelijk artikelen samen te vatten

Als je op Twitter deze mensen volgt krijg je lijstjes met tools en uitleg: Paul Couvert (@ItsPaulai), Hasan Toor (@hasantoxr) en Ihtesham Haider (@ihteshamit).


Hoe kan je preken met Ai?

En dat brengt me op het onderwerp hoe je zou kunnen preken met AI.
De droom is dat je de opdracht geeft: schrijf een preek van 1500 woorden over wat er komende zondag op het preekrooster staat. En dat je vervolgens met een pina collada aan het strand gaat zitten. De nachtmerrie is dat je kerkrentmeester er achter komt en je ontslag geeft, want dat kunnen ze ook nog wel zelf. Ok, dit is flauwekul, want voor mij is het schrijven van een preek behalve hard werken en buffelen ook een spirituele ervaring, waarin je dichter in contact met de Bijbel komt en je je geloof verdiept.

Kijk, als je zomaar vraagt aan een AI Chatbot: schrijf een preek over dit en dat bijbelgedeelte, dan komt er niet veel uit. Dat wil zeggen dan krijg je een wat saai, zondagsschool-achtig verhaaltje.
Zo heb ik de chatbot gevraagd om een preek te schrijven over de gelijkenis van de herder die het ene verloren schaapje gaat zoeken (Lukas 15). Dit was de kernzin uit het resultaat:  

‘Soms raken we verdwaald in ons leven en voelen we ons verloren. Maar God laat ons nooit in de steek.’

Dat is helemaal niet verkeerd, maar ook een beetje saai en voor de hand liggend. Ligt dat aan AI, nou ja, dat ligt er ook aan dat het internet vol staat met allerlei vrome praat uit Amerika.
 
Je moet daarom een precieze opdracht geven. Zo’n opdracht heet een prompt. Enkel vragen ‘schrijf een preek over Lukas 14:12-24’ – wie je moet nodigen voor een feestmaaltijd - levert niet zoveel op. Je kan beter zeggen:
'schrijf een preek over Lukas 14:12-24 in 500 woorden. Gebruik humor en alledaagse voorbeelden en doe dat in vrijzinnige stijl'. Dan komt er veel meer uit.

Aan de andere kant geeft het niet als jouw beginvraag (prompt) niet zo geweldig is. Want je kan altijd zelf vervolgvragen stellen, waardoor je je preek verbetert.

Het hele aardige is dat een chatbot dat ook zelf doet. Aan het einde van een tekst die een chatbot genereert stelt de chatbot altijd relevante vervolgvragen.
Bijvoorbeeld: ‘geef mij aanwijzingen hoe ik de preek kan verbeteren’. En als je zo’n vervolgvraag aanklikt, geeft de chatbot aanwijzingen hoe jij zelf de preek kan verbeteren: met een pakkende inleiding of anecdote of een vraag aan de gemeente: ‘Wie van jullie heeft wel eens een uitnodiging voor een feest afgeslagen?’ En de chatbot biedt vervolgens ook aan om je preek op zo’n manier te herschrijven.

Hoe gaat het praktisch in zijn werk?

Jullie gaan zometeen aan de slag met de chatbot van Bing. Die zit in de browser Microsoft Edge. Je klikt daarbij dit icoontje aan, Bing logodat meestal rechtsboven op je laptopscherm zit. 

Aan de slag met Bing Ai

Zo ziet Bing Ai er uit: op een desktopcomputer als je wilt chatten (zie het blauwe streepje links bovenaan onder 'Chatten'). 

Bing Chat

 Je ziet links bovenaan een blauw streepje onder chatten. Je ziet dat je een gespreksstijl kan kiezen. Ik kies meestal ‘creatief’. Dan zijn er suggesties voor vragen, die sla je over. En dan ga je bij ‘vraag me alles wat je wil’ typen. En met het vegertje wis je het uit.

Maar als je grotere teksten, zoals een preek, wil schrijven kan je beter kiezen voor 'opstllen':

Zo ziet Bing Ai er uit op je desktopcomputer als je grotere teksten wil (zie het blauwe streepje dat nu in het midden staat bij 'opstellen').

Bing Opstellen

Hier zie je het blauwe streepje onder ‘opstellen’ staan. Je kan wat meer kiezen in de toon en in de uitvoering van je tekst en in de lengte.

Op een smartphone ziet het er ongeveer hetzelfde uit, alleen heb je dan niet de keuze tussen 'chatten' en 'opstellen'.

Om eerlijk te zijn heb ik zelf nog geen goede preken van een chatbot gelezen. Het blijven wat zondagschoolverhaaltjes. Hoewel er soms aardige stukjes tekst in zitten. Voor een Paaspreek over Maria Magdalena die Jezus niet aan mag raken, kreeg ik:

‘Jezus zegt tegen Maria: "Houd Mij niet vast." Hij bedoelt daarmee: "Houd Mij niet voor jezelf. Houd Mij niet vast aan je eigen verwachtingen of verlangens. Houd Mij niet vast aan het verleden of het heden. Houd Mij niet vast aan de aarde of het graf. Houd Mij niet vast aan een beeld of een idee."’

Ik vond dat niet onaardig.

Ik heb deze suggesties niet gebruikt in mijn Paaspreek. Maar de chatbot bracht me wel op een ander idee. Aan het einde van de preek stelde hij mij een vraag: ‘Zal ik ook een schilderij hierover laten zien?’ Dat vond ik eigenlijk wel een goed idee. In de Paasdienst heb ik inderdaad een schilderij laten zien over Maria Magdalena die Jezus niet mag vasthouden.

Hou me niet vast Maria Jezus

Dat is misschien voorlopig de aardigste manier om deze chatbots te gebruiken: als sparring-partner, als iemand die je op ideeën brengt.

In de workshop die ik op de Op Goed Gerucht-dag van 23 juni 2023 hield, gaf ik de volgende opdrachten. Ze geven een goed idee waarvoor je een chatbot zou kunnen gebruiken. Op de conferentie was ook een handout.

Opdrachten:

-          Schrijf een preek van 500 woorden over Mattheus 20:1-16 (werkers in de wijngaard) of over David en Goliath (1 Samuel 17)

-          Zoek er liederen bij (kerkliederen, popsongs)

-          Schrijf een kinderverhaal over (Jona, Zacheus, de vrouw van Lot)

-          Maak een nieuw logo voor je kerk (met Designer)

-          Maak een geestige dialoog tussen Mozes en Aaron na het maken van het Gouden Kalf (Exodus 32)

-          Schrijf het begin van een Kerstspel over de herdersjongen Ruben die met zijn schapen de wacht houdt in Bethlehem

-          Schrijf een beleidsplan voor je kerkenraad met focus op jonge gezinnen

-          Schrijf een boze brief aan het bestuur van je ziekenhuis omdat er in het ontwerp voor het nieuwe ziekenhuis geen stilteruimte komt

-          Zoek inspiratie voor een kring rond milieufilosofen

-          Schrijf een sollicitatiebrief voor een bestuursfunctie in Op Goed Gerucht

-          Zoek boeken en artikelen voor een week studieverlof rond het thema ‘heiligheid’ 

-          Zoek argumenten om zonnepanelen op het dak van de kerk te leggen

-          Oriënteer je in queer-theology (met perplexity.ai)

Een professionele uitleg over GPT vind je in deze video van een commissievergadering van de Tweede Kamer waarin Prof. Postma een  inleiding geeft van een kwartier.