Ontmoetingen |
|
Naar
Preekarchief Naar Homepage Naar Weblog |
Genesis
14:11-24 en Hebreeën
7:1-6
23 september 2001
Heerenveen Noord Rond 1980 maakte de Amerikaanse regisseur Steven
Spielberg een film over de eerste ontmoeting met ruimtewezens. Op aarde
zijn
eerst allerlei tekens te zien dat er ruimteschepen zijn gesignaleerd.
Uiteindelijk landt zo’n
ruimteschip en vindt er een ontmoeting plaats. Die ontmoeting is een
prachtig
spel van zeer voorzichtige wederzijdse toenadering, want geen van beide
partijen weet of de ander vredelievende bedoelingen heeft. Aan boord
van het
ruimteschip bevindt zich een soort lichtorgel dat met licht en geluid
klanken
en lichtsignalen produceert. Het groepje wetenschappers Meer dan
over de ontmoeting met ruimtewezens - die
naar mijn mening niet bestaan - gaat de film over wat er gebeurt in een
ontmoeting tussen mensen. Tussen mensen uit verschillende culturen of
godsdiensten, die elkaar vaak zo moeizaam begrijpen, niet weten hoe ze
tekens
en uitspraken van elkaar moeten waarderen. Die pas na een moeizaam
kennismakingsproces elkaar leren begrijpen. Of mensen die al jarenlang
bij
elkaar wonen, misschien wel met elkaar getrouwd, maar voor wie de ander
toch
ten diepste ook een vreemde blijft. Een vreemde die steeds opnieuw
verkend en
benaderd moet worden. In
1994 verschijnt er een nieuwe film over een
ontmoeting met ruimtewezens. Heette Spielbergs film “Close encounters” nabije ontmoetingen, alleen de
titel van de nieuwe film doet vermoeden dat hier de wind uit een hele
andere
hoek waait. “Onafhankelijkheidsdag,
Independance day”.
Het gaat in deze film om onafhankelijkheid. De ruimtewezens zijn dan
ook geen
knuffelige wezens die het goede voor hebben, maar sprinkhaanachtige
monsters die
de aarde aanvallen. In de film is te zien hoe zij een aanval doen op
het hart
van Amerika. Het Witte Huis, het Pentagon worden bij een eerste aanval
in as
gelegd. Ook het centrum van New York gaat eraan. Ook in deze film gaat
het
natuurlijk niet om ruimtewezens. In de film gaat het over onze angsten
dat die
ander, die vreemde ander, een bedreiging voor ons is. De film is
gebaseerd op
onze angsten en onze zeer reeele ervaringen. Dat de ander, de
moslim,
de
buitenlander, maar misschien ook de mens die naast u zit een
bedreiging
is. Dat
hij niet iemand die harmonie Abraham heeft zijn neef Lot bevrijd en in één moeite door heeft hij ook nog
manschappen van de koning van Sodom en het bezit van deze koning
bevrijd uit de
handen van dezelfde ontvoerders bevrijd. Maar de koning van Sodom is
hier
helemaal niet dankbaar voor - het zijn zijn mensen en zijn spullen - en
hij
trekt Abraham tegemoet, en natuurlijk niet in zijn eentje maar met een
stevig
legertje. Zijn eis aan Abraham is ook niet misselijk: geen dank je wel
voor de
bevrijding van zijn mensen, maar botweg: het bezit kan je houden, maar
geef mij
mijn mensen terug. Een handelen niet gebaseerd op dankbaarheid, niet
gebaseerd
op hoffelijkheid of gerechtigheid, maar op de machtsverhoudingen van
dat
moment: we maken een deal: ik mijn mensen, jij het bezit. Maar nog voordat de koning van Sodom zijn eisen op
tafel heeft kunnen leggen is daar die interventie door een andere
koning.
Melchizedek. Niet alleen koning, maar ook priester van een God, de
allerhoogste. Een hoogst dubbelzinnige naam, God, de allerhoogste,
verwijzend naar
een of andere heidense oppergod van de Kanaänieten, maar tegelijk hoor je daar ook de naam van
de God van Abraham en de vader van Jezus Christus in: God, de
allerhoogste.
Koning van Salem, is hij en daarin hoor je niet alleen het woord
sjaloom,
vrede, maar ook Jerusalem. Met de suggestie dat Salem, een soort
voorafschaduwing is van de stad waar ooit David zal regeren. Melchizedek treedt Abraham tegemoet met brood en
wijn. Met giften, met de tekenen van leven. En aan zijn gaven verbindt
hij een
zegen. Het is meer dan een maaltijd, het is ergens een soort avondmaal,
je eet
en drinkt, en je verbindt het met God door het te zegenen. “Gezegend zij Abram door God, de
Allerhoogste, de Schepper van hemel en aarde en geprezen zij God de
allerhoogste,
die uw vijanden in uw macht heeft overgeleverd”. En op deze bijzondere godsdienstige gaven
reageert Abraham ook op zijn beurt op een godsdi Een genereus gebaar van Abraham, maar ook lastig
te duiden. Bewijst Abraham hier eer aan een heidense god door deze
tienden of
geeft hij de eer aan de God die eens in Jeruzalem zal wonen. Misschien
moet je
het zo zeggen: in de gestalte van deze heidense priester komt een echte
priester van de God van Abraham naar voren.. Ook in de bijbel blijken
de zaken
ingewikkelder te liggen dan: er is maar één
ware godsdienst, al het andere moet weg. Men kan in die andere heidense
God
trekken van de God van Israel ontwaren. Abraham en Melchizedek hebben een bijzondere
ontmoeting, een close encounter, een nauwe, nabije ontmoeting, die door
Melchizedeks zegen en Abrahams tienden een ontmoeting in Gods naam
wordt. Op de koning van Sodom reageert Abraham heel
anders. Maar ook op een bijna rituele manier. Abraham gaat niet met de
koning
van Sodom onderhandelen. Een beetje meer, een beetje minder. Hij gooit
het niet
met hem op een accoordje: jij je mannen, ik je bezit. Van deze man wil
hij het
bezit niet eens hebben. En ook dat wordt met een godsdienstig gebaar
bekrachtigd. Abraham heft zijn hand op tot God: geen draad of geen
schoenriem
wil ik van u hebben. Want het gezegende bestaan dat in Abraham vorm
moet
krijgen, dat mag niet van deze man afhankelijk zijn. Deze koning mag
niet later
zeggen: jouw gezegende leven, dat komt eigenlijk van mij. In de week na 11 september ben ik bij de Turkse
moskee in Heerenveen langs gegaan. Ik word er altijd bijzonder gastvrij
ontvangen en ook deze keer kreeg ik meteen koffie en werd de Imam voor
mij uit
zijn woning gehaald. En ik stelde hem de vraag die op mijn lippen
brandde: wat
vindt u van de aanslagen in Amerika en wat zou u tegen christenen in
Heerenveen
willen zeggen. Om eerlijk te zijn had ik als antwoord een paar
vrome en goedbedoelende woorden verwacht, over vrede tussen de
godsdiensten en
zo, maar het pakte anders uit. “Te
laat, zei de Imam, te laat, het westen had veel eerder in actie moeten
komen tegen het terrorisme. Er had veel harder en eerder
opgetreden moeten
worden
tegen terroristen. En veel te lang zijn terreurdaden goedgepraat of
zijn de
terroristen zelfs opgeleid door het westen.” Op de achtergrond van deze woorden speelt
natuurlijk dat hij Turk is en dat er al jaren een conflict is in
Turkije met de
Koerdische Afscheidingsbeweging PKK. Het tweede dat hij zei was dat hij vond dat de
schuldigen van de aanslagen streng gestraft moesten worden, al hoopte
hij dat
de Amerikanen zouden inzien dat de levens van onschuldige burgers in
Kaboel net
zo kostbaar zijn als die van New York. En verder maakte hij zich grote
zorgen
over de geweldsincidenten in Nederland, zoals het ingooien van ruiten
bij
moskeeën en het in
brand steken van een Islamitische school. Onze vrouwen moeten zonder
angst met
een hoofddoekje over straat kunnen. Tenslotte zei hij: onze moskee
staat altijd
open voor iedereen en wie er ook maar komt zullen we net als u gastvrij
ontvangen. Net als Abraham twee verschillende koningen
ontmoet, komt de Islam ons op grofweg twee manieren tegemoet: als een
godsdienst die met ons hier wil leven en net als wij op zoek zijn naar
een goed
leven met God en mensen. Dat is een stroming waarmee echte ontmoetingen
mogelijk zijn, waarin verrassende dingen kunnen gebeuren. En in hun God
ontwaren we soms iets van de vader van Jezus Christus, zoals ook
Abraham de God
van Israel kon ontmoeten bij de priester Melchizedek. Maar er is ook de stroming vol wrok tegen het
westen, anti-semitisch, hard en vol haat. Met deze stroming is op de
lange
termijn geen echte vrede mogelijk, zoals er ook met de koning van Sodom
geen
deal mogelijk was, want deze stroming is een ramp voor de mensen daar,
denk
alleen maar aan de positie van vrouwen in Saoedie Arabië, die niets mogen, en een ramp
voor de wereld. En wie van hen geweld gebruiken of tot haat aanzetten
moeten
aangepakt worden. In die vreemde gestalte van Melchizedek komt
Christus ons tegemoet. Net als Melchizedek in een heel andere gedaante
dan je misschien
zou verwachten. In zo’n
vreemde gestalte komt Christus ook vandaag tot ons. Misschien wel in de
gestalte van een moslim die je met koffie en kleffe koekjes welkom heet
in zijn
huis en zijn woorden spreekt over de allerhoogste God.. Amen. |