Op de kleuterschool en de lagere school was moederdag een grote dag. Als kind was ik dagen van te voren in de weer om een cadeautje in elkaar te knutselen. Ik vond het een feestelijke dag met beschuit die je aan je moeder kon geven.

Maar toen ik in de pubertijd kwam, vond ik er niets meer aan. Moederschap zei me niet zo veel, wat had ik tenslotte aan mijn moeder? Het waren ook de jaren van het opkomende feminisme. Moederdag, zo werd verteld, was ingevoerd om vrouwen op hun plaats te houden. Om er voor te zorgen dat ze alleen maar hun traditionele plaats innamen. Het was een foute dag: het drukte vrouwen in de rol van moeder en bovendien vooral een feest van de commercie.

Moederdag in zijn moderne gestalte komt uit de Verenigde Staten.

In de 19^e eeuw leefde daar de dichteres Julia Ward. Zij had intens meegeleefd met de Burgeroorlog tussen Noord en Zuid. Ze had de Noordelijke partij, de partij van Lincoln, de partij die de slavernij wilde afschaffen, van harte ondersteund. Voor hen had ze het prachtige lied geschreven ‘My eyes have seen the glory of the coming of the Lord’, maar ze zag ook de verschrikkingen van de oorlog. Vrouwen vond ze hadden een aparte plicht om een einde te maken aan de oorlog. En daarom schreef ze in 1870, een paar jaar na het einde van de Burgeroorlog een manifest, dat de geschiedenis is ingegaan als de moederdag proclamatie:

Ze schreef:

Sta op, dan, vrouwen van deze dag.

Sta op, alle vrouwen die een hart hebben

of u nu gedoopt bent door water of door tranen.Zeg krachtig

‘We willen niet dat grote vraagstukken door irrelevante machten beslist worden.

Onze mannen zullen niet naar ons komen voor troost en applaus, terwijl ze stinken naar een bloedbad.

Onze zonen zullen niet van ons worden weggenomen om af te leren alles wat we hen geleerd hebben aan liefde, medelijden en geduld.

Wij de vrouwen van het ene land, zullen ook te teder zijn voor de vrouwen van een ander land dat wij zouden toestaan dat onze zonen getraind worden om hun zonen te verwonden.

Van de boezem van de verwoeste aarde gaat een stem uit met die van ons.

Het zegt: ‘Ontwapen, ontwapen! Het zwaard van de moord is niet het zwaard van het recht.

Nu mannen vaak de ploeg en het aambeeld in de steek hebben gelaten om te gaan vechten in de oorlog, laat vrouwen nu alles van hun thuis in de steek laten voor een grote en ernstige dag van beraad.

Laat ons elkaar als vrouwen ontmoeten om de doden te betreuren en te herinneren .

Laat hen plechtig beraadslagen met elkaar over de middelen waardoor de grote menselijke familie in vrede kan leven, waar ieder de heilige afdruk draagt, niet van de keizer, maar van God.

Dat is de eerste dag die moederdag genoemd werd. Een dag van beraad om vrede.

Maar klopt dat wel dat vrouwen zo vredelievend zijn? In onze dagen zijn we geneigd om daar ‘nee’ tegen te zeggen. We zeggen : vrouwen zijn net zo haatdragend en oorlogszuchtig, net zo lief en vredelievend als mannen. 

Het Hebreeuwse woord barmhartigheid en het Hebreeuwse woord baarmoeder is bijna hetzelfde. Dat heeft er toe geleid dat veel mensen zijn gaan nadenken of die woorden misschien iets met elkaar te maken hebben. Als je iets van barmhartigheid, van medelijden, van ontferming voelt, dan voel je dat toch in je buik. Je voelt dat als een stomp in je maag. Barmhartigheid is als de liefde die een moeder heeft voor haar kind. Het is een liefde die ver gaat. Bij het baren heeft ze haar leven geriskeerd voor het kind. En ook daarna geeft een moeder veel voor haar kind. Soms beschermt ze het met haar eigen leven. Dat is barmhartigheid.

Als je vanuit die liefde naar een ander kijkt. Dan maakt het niet uit of je vrouw of man bent, of je kinderen hebt of niet, als je maar met die liefde, met die barmhartigheid, naar een ander kijkt. 

God heeft die liefde. God heeft de liefde voor zijn mensen, zoals een vrouw voor haar kind. En goed, niet iedereen is een goede moeder – dat is gewoon niet iedereen gegeven - maar God is een moeder die haar kind nooit vergeet. Hij heeft een liefde, hij heeft een barmhartigheid die zeer ver gaat. En de liefde van Jezus die zelf stierf om anderen het leven te geven is een beeld van een vrouw die sterft bij het laten geboren worden van haar kind.

Misschien kan je niet zeggen dat vrouwen vredelievender zijn. Maar je kan wel iets zeggen over het zorgzame van een moeder voor haar kind. Dat is een kwaliteit die veel verder gaat. Die het oerbeeld is van Gods barmhartigheid en dat is waar Julia Ward met haar moederdagproclamatie een beroep op deed.

In de meditatie van Hemelvaartsdag hebben we het er over gehad dat de Geest ons een erfdeel, een erfenis, geeft. De Geest zorgt er voor dat er iets van God en Jezus in ons komt. Zoals je genen en DNA van je vader en moeder erft, zo geeft de Geest je het DNA van Jezus. Ik laat jullie niet als wezen achter, zegt Jezus. Zou een moeder ooit haar kind in de steek laten? Nee. En als een moeder toch haar kind in de steek moet laten – en soms kan dat niet anders – dan is het goed dat er toch iets van haar zelf bij haar kind blijft. Iets van haar liefde en zorg. Jezus laat zijn leerlingen, laat ons, niet als wezen achter. Hij geeft hen zijn Geest, die er voor zorgt dat er iets van Jezus in ons is. Zodat we zijn zorg en liefde blijven ervaren. Zodat we zelf die zorg en liefde kunnen geven.

De oproep van Julia Ward had succes, er kwam een conferentie van vrouwen over oorlog en vrede maar het leidde nog niet tot moederdag zoals we die nu kennen. Dat kwam pas met de campagne van Anna Jarvis, over wie ik aan de kinderen vertelde.

Ik vind het zinvolle van moederdag dat het een dag is waarbij je stilstaat bij het belang van zorg en liefde. Trouwens - zo is ook vaderdag ooit begonnen. Dat is ingesteld door een vrouw die door haar vader, een weduwnaar, was opgevoed en die het zorgzame van hem wilde prijzen en naar voren laten komen. Zorgen en liefde geven is voor vrouwen en mannen van belang. Daarbij kan je zien op Christus en je gedragen voelen door de liefde van God.

 Coen Wessel

 Basis voor het kinderverhaal:

Begin 20e eeuw ging een vrouw uit Amerika, Anna Jarvis, campagne voeren om moederdag in te voeren op de tweede zondag van mei. Ze deed dat twee jaar na de dood van haar eigen moeder en wilde daarmee haar moeder eren. Ze had succes, moederdag werd een al snel een officiële feestdag in de VS. Maar ze moest met lede ogen toezien hoe de commercie er met moederdag vandoor ging. Ze kon fulmineren tegen mensen die hun moeder alleen maar een ansichtkaart stuurden. Of die alleen maar een doos snoepjes gaven. ‘En die eten ze zeker zelf dan op bij hun moeder!’. Een paar jaar van haar leven voerde ze succesvol campagne om moederdag ingevoerd te krijgen. De rest van haar leven voerde ze vruchteloos campagne tegen de commercialisering van moederdag. Ze stierf in grote armoede, omdat al het geld van de familie in de campagne tegen commercialisering was gaan zitten.