Naar Preekarchief
Naar Weblog
Verhuizen is moeilijk. Je moet
je weg zien te vinden in een nieuwe plaats, waar zijn de winkels, waar
de dokter. En je moet je plaats zien te vinden in een nieuwe
gemeenschap. Er zijn dan momenten dat je terugverlangt naar vroeger.
Naar je oude woonplaats waar alles vertrouwd was en je plaats
vanzelfsprekend.Kan je nagaan hoe moeilijk het is om gedwongen te moeten verhuizen. Zoals vluchtelingen moeten. Zoals een deel van de inwoners van Jeruzalem moesten, toen ze in ballingschap gevoerd werden naar Babylonië. Wat een verdriet en een gevoel van onmacht moet dat gegeven hebben. Woede over de dwang, over de afschuwlijke dingen die onderweg gebeurden, over de vernederingen van de eerste jaren. En dan harde, harde heimwee. Naar Jeruzalem, toen de stad nog zo mooi was, toen de tempel er nog stond, toen we gelukkig waren. Wat zou het mooi zijn als we terug zouden kunnen keren. Als alles weer was als vroeger.
Er zijn momenten in je leven dat je alleen maar terugverlangt naar vroeger. Als je werk dramatisch verandert, of als je een groot verlies geleden hebt. Dan wil je terug. Vroeger toen was het goed, toen was ik gelukkig, toen...
Er zijn kerken die verlangen naar de tijd van vroeger. Toen, toen zoveel mensen nog naar de kerk gingen en je op zondag steeds meer mensen tegenkwam die allemaal dezelfde kant uitliepen of juist naar een andere kerk.
Jesaja droomt van een terugkeer. Hij heeft een visioen: we zullen terugkeren: het verdriet van Israël zal voorbij zijn. Familieleden zullen elkaar weer in de armen vallen. Het land zal niet meer leeggeroofd worden, maar mensen zullen olijfbomen planten en zelf van de vruchten kunnen genieten.
Jesaja’s visioenen hebben ook een militaire component. Jeruzalem was veroverd na een reeks militaire nederlagen. Maar nu zal God de volkeren van de aarde een lesje leren op het slagveld en de koningen van over de hele wereld zullen zich onderwerpen aan Jeruzalem. Ze zullen naar Jeruzalem komen om daar schatting te betalen. Kostbaar goud en wierook zullen ze daar inleveren. Jesaja kan zich een terugkeer uit de ballingschap alleen voorstellen als er iets in de machtsverhoudingen in de wereld verandert, als er met geweld iets gaat gebeuren en Israël en Jeruzalem op wonderbaarlijke manier weer een machtsfactor worden in de wereld.
Koningen of wijzen?
Kijk, een groepje mannen is
onderweg naar Jeruzalem. Ze zijn op weg naar de nieuwe koning van de
joden. Wat voor mannen zijn het? Zijn het koningen? Dat heeft een groot
deel van de christelijke traditie er wel van gemaakt. Kijk maar, hebben
ze gezegd, die mannen op weg naar Jeruzalem dat zijn de koningen waar
Jesaja en ook psalmdichter over sprak.. Kijk maar, de koningen van de
wereld onderwerpen zich aan het Christuskind. Het is een
vervulling van de profetie van Jesaja.Maar het zijn geen koningen. Hé, dat is onverwacht. Het zijn magiërs, wijzen, trendwatchers. Het zijn mensen die tekens van God en van de hemel kunnen lezen en naspeuren. Het zijn mensen die weten: die kant gaat het uit, dat heeft toekomst, daar moet je bij zijn. Dat zijn de mensen die naar het pasgeboren kind komen. Mannen met goud en wierook die naar Jeruzalem komen, dat lijkt te wijzen op de vervulling van het visioen van Jesaja. En nou is het net anders! Het zijn wijzen (en in Jeruzalem zijn ze ook al verkeerd, ze moeten naar Bethlehem, dat verhaal kent u).
Dat er wijzen komen heeft alles te maken met wie Jezus is. Een wijze is iets anders dan een koning. Een koning die zich onderwerpt zal zich ooit proberen vrij te vechten. Een wijze gaat weer terug naar zijn eigen land en vertelt daar wat hij gezien heeft en wat er gebeurt. Die vertelt iets dat verder gaat. En het werkt. Jezus heeft zijn boodschap wel eens vergeleken met zuurdesem. Zuurdesem is een soort gist. Het doortrekt het hele deeg doortrekt en maakt dat het rijst. Het is niet veel, maar de smaak doortrekt het hele deeg en het zorgt dat het deeg tot een echt en smakelijk brood wordt.
Zo wil het christendom werken en zo heeft het christendom gewerkt. Het heeft samenlevingen doortrokken en doen rijzen. Onze samenleving in Europa heeft het doortrokken. In een proces van eeuwen verdwenen kindermoord en bloedwraak. Werd er omgezien naar de armen, werd er hartstochtelijk geloofd in de gelijkheid van alle mensen voor Gods aangezicht. Maar ook in landen in Azië waar het christendom niet aan de macht was heeft het steeds mensen nieuwsgierig gemaakt en uitgedaagd om in hun eigen tradities ook de zaken van Christus te vinden.
Jezus zegt niet: laat alle mensen van het volk Israël terugkeren naar het land Israël. Jezus zegt: laten wij naar alle volkeren van de aarde gaan.
Jezus draait het om. Niet meer: wij moeten bevrijd worden uit ballingschap of bezetting. Maar een ander moet bevrijd worden uit zijn ballingschap en uit alles wat hem bezet, bezit en bezeten houdt. Nou ja, jijzelf in de eerste plaats, jijzelf moet in de eerste plaats daarvan bevrijd worden, maar hé, daarin ben je niet zo heel anders dan iemand anders.
Verlangen naar vroeger is niet verkeerd. Vroeger waren een heleboel dingen beter. In ieder geval in jouw leven. Maar het heeft heel vaak niet zo veel zin om steeds maar naar vroeger te blijven verlangen. En om je fantasiën te koesteren hoeveel beter het was en zou zijn als dat hersteld werd. En wie jij wel eventjes op zijn hoofd zou willen timmeren om dat te bereiken.
Jezus zegt: herken de ballingschap in de ander. Zie hoe ook een ander mens lijdt onder zijn ballingschap in deze wereld. Jij bent niet de enige die lijdt onder verlies, onder de dingen die verkeerd gaan. Dat doen anderen ook. Uiteindelijk lijden zoveel mensen onder dezelfde zaken waar jij onder lijdt. Uiteindelijk verlangen zoveel mensen naar God.
Jezus verandert je, hij richt je blik anders, richt je blik niet op een ideaal verleden, maar op de pijn die ook een ander heeft. Dat is een heel individueel proces van alleen jouw ziel. Niet meer gefocusd blijven op je heimwee, niet meer gefocusd blijven op het onrecht dat jou is aangedaan. En dat is goed en genezend voor je. Maar er gebeurt helemaal wat als een hele groep mensen zo gaat leven. Dan gaan mensen bij elkaar het verlangen naar vrede, naar recht, het verlangen naar God ontdekken. Dan wordt het een cultuurbeweging die heel de aarde omspant en doortrekt. Wat Jezus gedaan heeft toen hij sprak tegen de mensen die hem volgden heeft wereldwijde betekenis gekregen. Omdat hij mensen richt op elkaar over alle grenzen heen. Niet voor niets zendt hij zijn discipelen uit tot aan de uiteinde van de aarde.
Kijk zo naar je leven en kijk zo naar de kerk. Wij als kerk hebben best veel verloren. De hoofdstroom van de cultuur is in de afgelopen eeuw een andere kant op gegaan dan wij en de kerk is veel kleiner geworden. En dat is pijnlijk en verdrietig en je zou het anders willen. En toch is terugverlangen niet de oplossing. Als kerk moeten we om ons heen kijken en bij alle ruis in de moderne cultuur ontdekken waar mensen naar vrede, naar recht, naar vergeving en naar een ander en beter leven met God. Amen.
Jesaja 60 en Matteüs 2:1-2 8 januari 2011