Leiderschap | |
Naar
Homepage Naar Preekarchief Naar Weblog |
Je
wordt hard geraakt.
Ja, een mens wordt in zijn leven hard geraakt. Een baan die verdwijnt.
Jozef en
Maria worden geraakt doordat ze door
keizer Augustus op weg gestuurd worden. De keizer
wil weten hoeveel
mensen er in Israël wonen en Jozef en Maria, ze gaan op weg. Ze moeten, ze hebben geen
keus. Zo zit hun
wereld in elkaar en dus gaan ze. In
die wereld die
geregeerd wordt door een logica van ontslagronde na ontslagronde, in
een wereld
van een keizer met zijn wensen, in die wereld komt er goed nieuws. In
die
wereld doet God zijn ding, schrijft hij zijn eigen geschiedenis en
neemt hij
onze levens mee op zijn weg. En
daarmee laat hij
iets heel wezenlijks van ons leven zien: er is een stem, er is een
verhaal, er
is een gebeurtenis die verder wil en anders wil dan een wereld van
bevel, van
ontslag, van ziekte, van onverzettelijkheid en onbarmhartigheid. Er is
een
kracht die ons leven anders maakt en waar je je op af kan stemmen. Een
visioen
dat ons leven laat oplichten, omdat er licht op valt. ‘Een
herder kijkt
verder’ heet de musical die de kinderen opvoerden. Een herder moet het
overzicht over zijn kudde houden. Moet weten waar hij naar toe gaat,
waar in
het droge seizoen nog water en gras te vinden is. In het
managementjargon van
onze dagen noem je een herder een leider. Ik weet niet of u tot de
gelukkigen
behoort die ooit een leiderschapstraining hebben moeten ondergaan, maar
daar
wordt je geleerd om leiding te geven. Het interessante is dat er een
ontwikkeling in die trainingen zit. Vroeger werd je daar geleerd hoe je
mensen
aanstuurde. Hoe de productie efficiënter kon, hoe mensen minder tijd
verlummelde. Je moest mensen aan het werk zetten zodat ze hard en
efficiënt
werkten. Een jaar of 25 geleden kwam daar een omslag in, want hard en
efficiënt
werken gaat op voor een fabriek of een kantoor waar altijd hetzelfde
gedaan
wordt. Maar niet voor mensen die omgaan met klanten, die zelf zaken
moeten
verzinnen. Veel belangrijker werd dat mensen gemotiveerd werden. ‘Je
moet je
mensen enthousiast maken, je moet ze een verhaal vertellen, het verhaal
van jouw
bedrijf, Japan was het grote voorbeeld, waar werknemers zo ontzettend
van hun
bedrijf zouden houden. Je moet mensen een perspectief bieden, een stip
op de
horizon zetten, motiveren. Het was de tijd van de bedrijfstrainingen
van Emiel
Ratelband, , we gaan ervoor, Tsjakka. Maar de laatste tien jaar merkt
ook het
hoogste management: werknemers worden niet zomaar enthousiast over hun
bedrijf.
Motiveren van zet hem op is niet genoeg. Een bedrijf dat zichtbaar heel
veel
vervuilt, daar roepen werknemers niet ‘Tsjakka’ voor, daar schamen ze
zich een
beetje voor. Het bedrijf zelf, de producten zelf moeten reden geven tot
enthousiasme
geven. Omdat het werk zelf goed en mooi is. Omdat je het idee krijgt
met je
werk bij te dragen aan een betere wereld. En dat is één van de redenen
waarom steeds
meer bedrijven aandacht
geven aan
milieumaatregelen, aan eerlijke handel, aan een betere wereld. Het is
niet
alleen omdat de consumenten dat zouden vragen, het is vooral ook: een
organisatie werkt veel plezieriger als je aan iets goeds werkt. En dan
komt er
zoveel meer uit: meer creativiteit, meer productiviteit, meer service. Jezus
wordt vanaf zijn
geboorte in verband gebracht met een grote leider van Israël, koning
David. Er
zijn allerlei hinten in het verhaal over zijn geboorte die daar op
wijzen. Over
de vader van Jezus, Jozef wordt gezegd dat hij een afstammeling was van
David. Jozef
en Maria gaan naar Bethlehem, de stad waar David vandaan komt. En al
die
toespelingen roepen de sfeer op van: ha, een nieuwe leider, oude tijden
gaan
herleven, het wordt weer mooi zoals vroeger, als in de tijd van koning
David.
En dat is niet helemaal onzin, maar het zit toch anders. Een leider als
David,
ja. Maar niet zozeer als David de koning, de man die de Filistijnen
verslaat,
die Jeruzalem verovert.. maar veel meer als de herder die David ooit
was. Jezus
lijkt op David,
de herder. De jonge David die zorgde voor zijn schapen, dat ze allemaal
goed te
eten kregen, dat de grote de kleine niet verdrongen. De jongen die zijn
schapen
beschermde tegen wolven en beren, die er voor zorgde dat zijn schapen
niet
afdwaalden. Door Jezus juist met de herder David te verbinden zit er
kritiek in
het verhaal. Zelfkritiek. Die David was een mooie kerel en ik begrijp
dat veel
mensen naar hem terugverlangen. Maar als Jezus een soort nieuwe David
is, dan
die herderskant van David. En die andere kant van een vorst en een
paleismeneer, die kant niet. De
afgelopen week heeft
de Paus een rede voor zijn kardinalen gehouden. Die redevoering ging
precies
over leiding geven. En dat ging me toch met een hoop kritiek gepaard.
‘Er wordt
niet samengewerkt, er is geen teamspirit’ ‘Sommige kardinalen zijn
alleen uit
op macht’ ‘Spiritueel is het versteend’ ‘Roddel en verhardheid
regeert’. U
hoort het, Luther was een kleine jongen, als je zo de Paus hoort. Maar
ook
hier: als we inderdaad een kerk willen zijn die verder wil kijken, dan
gaat dat
niet zonder zelfkritiek. Dan zullen we als christenen naar onszelf
moeten
willen kijken, maar ook als gemeente hier in de Lichtkring, maar ook
wij als
ieder mens afzonderlijk. Wil je verder komen, dan moet je die kritische
stem,
in jezelf, in je organisatie toelaten en er naar luisteren. De
herders komen niet
vanzelf in beweging. Er is een stem voor nodig. Een stem die ook aan de
herders
leiding geeft en hen de weg wijst. Uit de hemel klinkt de stem van God
in de
gestalte van een engel die de herders vertelt: ‘ik werk in deze wereld,
ga er
naar op zoek, herken het’. Er is een nieuwe herder geboren. Een herder,
ja, nee
niet een koning, een herder die nu al zo solidair met zijn dieren is
dat hij in
een voederbak ligt. Zo werk ik. En ik weet niet of de herders wel in
beweging
waren gekomen als ze alleen maar die opdracht hadden gekregen, maar ze
zien een
onafzienbare hoeveelheid engelen afdalen uit de hemel naar de aarde. Ze
zien
dat de hemel echt naar de aarde komt. Natuurlijk, als een visioen, als
een
eenmalig vergezicht, maar ze zien het. De herders zien verder. Ze horen
het, ze
zien het. En daarmee kunnen ze op weg. Niet altijd kan je zomaar op weg. Je hoort iets, je ziet iets. Je weet, dit is belangrijk, maar ik kan er nog niet zoveel mee doen. Aan het einde van het Kerstevangelie staat: Maria bewaarde alles wat de herders zeiden in haar hart. Dat is belangrijk: je hoort iets, ziet iets waarvan je intuïtief weet dat het belangrijk is. Een opmerking van iemand. Iets wat je kind zegt. Je kan er nog iets mee. Geeft niets. Leg het niet weg. Vergeet het niet. Bewaar het. Bewaar het in je hart. Ook daar kan iets groeien. Amen. Lukas
2:1-20 Eerste Kerstdag 2014 Hoofddorp |