Micha 5:1-5 en Lukas 3:1-14 Eerste Advent 2 december 2018 De Lichtkring

Als we in de kerk uit Jesaja, of uit een van de andere profeten lezen, dan lezen we graag de mooie stukken uit de profeten. De heilsprofetieën waarin vertelt wordt dat het goed en mooi gaat komen. Dat Jezus geboren gaat worden. Ik doe daar ook aan mee, hoor. Ik wil u graag met uitzicht en optimisme naar huis sturen. Maar u en ik weten dat de profeten ook hele andere dingen zeggen. Zo begint het Bijbelboek Micha: 

Zie hoe de HEER zijn verblijf verlaat, afdaalt,
en over de hoogten van de aarde schrijdt.
Onder hem smelten de bergen

⁵Dit alles gebeurt om Jakobs misdaad,

om de zonden van het volk van Israël.

…

Van Samaria maak ik een ruïne,

kale grond.

Zijn stenen stort ik in het dal,

zijn fundamenten leg ik bloot.

⁷Al zijn godenbeelden worden verbrijzeld,

al dat hoerenloon gaat in vlammen op.

Al die beelden zal ik vernietigen,

want met hoerenloon zijn ze betaald

en als hoerenloon zullen ze weer dienen. 

Laat mij dan klagen, laat me schreeuwen,

laat mij naakt en blootsvoets gaan,

laat mij huilen als een jakhals,

laat mij roepen als een struisvogel.

⁹De wonden van Samaria zijn ongeneeslijk,

ze reiken tot aan Jeruzalem.

Dit is geen heilsprofetie. Dit is aankondiging van een groot onheil. Micha zegt: er gaan vreselijke dingen gebeuren, steden gaan verwoest worden, mensen weggevoerd. En het is ook nog jullie eigen schuld. Boem.

Micha klaagt, schreeuwt, huilt, scheurt zijn kleren en gaat naakt over straat. Er zit verdriet in zijn woorden. Nooit iets van: haha, lekker puh. Had ik het niet gezegd. Altijd verdriet. Maar ook woede – waarom hebben jullie het zo ver laten komen. En er zit ook iets buitensporigs in. Onfatsoenlijk, buiten de grenzen, ruig. ‘Ik ben het in principe wel met u eens, maar kan het niet wat minder polarisend’. Nee. Boem

De profeet zegt: zo staat het er voor. De profeet geeft een reality-check van onze wereld aan de wil van God. En ergens heeft dat iets opluchtends. Zonder de woorden van de profeet gaat de wereld gewoon door, zoals ie gaat. Mensen doen wat ze doen. Maar Micha confronteert onze wereld met de wereld van God. En dan kan je bij jezelf vaststellen: ja, zo is het. Hij heeft gelijk. We doen het verkeerd. En er gaat iets open, er barst iets open, er ontstaat een keuzemogelijkheid, een mogelijkheid om het anders te gaan doen. De woorden van Micha maken dat je iets te kiezen hebt. Ze geven vrijheid. Ze geven aan een mens, aan een volk ruimte en vrijheid: dit gaat fout, je weet het en je kan anders. Je kan kiezen. Zo’n onheilsprofetie is niet iets van: wat is de Bijbel toch somber, maar de woorden geven je een keuze om het anders te gaan. En zelfs al is Samaria niet meer te redden met een goede keuze, omdat de ondergang daarvan niet meer tegen te houden is, dan is misschien toch nog Jeruzalem te redden. Of misschien lukt Jeruzalem ook niet, maar wel Rome. Of misschien lukt Rome ook niet, maar wel Hoofddorp. Met een andere keuze, is er een kans op een andere toekomst. Is er de kans dat God naar ons omziet. De onheilsprofetie van Micha – die sombere woorden, die scheldkanonnade – geeft vrijheid.

Johannes doet het zelfde. ‘Jullie denken dat het wel goed met jullie zit, omdat jullie tot het volk van God horen. Nou vergeet het maar. Jullie zijn addergebroed, door adders zijn jullie voortgebracht, jullie vader en moeder waren adders.         Jullie beroepen je er op kinderen van Abraham te zijn. Nou dat stelt niks voor, dat is niks bijzonders: God kan zo zelfs uit stenen kinderen van Abraham tevoorschijn laten komen. Alleen een je toewenden naar God is een oplossing. Voor jezelf formuleren wat je verkeerd doet in je leven. Je laten dopen. Een nieuw begin gaan maken in je leven. Hoe dan? Hashtag #hoedan. Als een ander niks heeft en jij wel, doe er iets aan. En handel zelf goed: pers niemand af, maar geen misbruik van je positie, laat je niet omkopen om zo nog een extraatje binnen te halen. Stem je gedrag af op God, stem je leven af op God.

Advent is niet alleen: het licht groeit. We steken elke zondag een extra kaarsje aan. Advent is ook – en misschien wel in de eerste plaats. Het gaat niet goed. Het gaat niet goed in een wereld zonder God. Het gaat niet goed bij mensen die zich van God afwenden. Het gaat niet goed met ons, als we ons niet wenden tot God. En we hebben God zo nodig. We hebben zijn hulp nodig. We hebben zijn woorden nodig. We hebben zijn liefde nodig. We hebben nodig om bij hem te zijn, in hem te zijn, ons te wikkelen in zijn woord. Pas dan zijn we mensen die deze wereld een beetje aan kunnen.

En dan als er dit gezegd is, is er ook dat andere. Is er ook ruimte voor een visioen van uitzicht en van hoop. Er is dan ook ruimte voor een profetie van heil en hoop en belofte. Dat krijgt dan ook pas grond. Het krijgt grond bij u als u nuchter bent over onze wereld en over uzelf en als u die stap wil maken waar Micha en Johannes toe oproepen. 

Micha heeft een visioen. En zo’n visioen geeft een nieuw uitzicht. Het opent een nieuwe werkelijkheid. Ik vind dat ook het mooie van een Adventskalender dat er steeds een hokje opengaat. En als je dat hokje opendoet dan is er een uitzicht. Want dat is wat er bij Micha gebeurt. Met het visioen gaat er een hokje open in zijn hoofd. Met dat hij het visioen vertelt opent hij een hokje bij wie naar hem luistert. Hij opent een hokje in je hoofd en plotseling krijg je zicht op een andere wereld.

Maar wat Micha ziet is nog niet eens zo helder. Het onheil is makkelijk te benoemen: verwoesting, ballingschap, roof, honger. Maar het heil, dat is lastiger. Micha ziet iets: iets van God, een vergezicht, iets wat hij misschien zelf nauwelijks geloven kan. En hij gaat spreken en er vliegen woorden en beelden uit zijn mond. Over een nieuwe heerser, een nieuwe leider. En niet zomaar een leider. Een leider als een herder. Niet een leider die vooral aan zichzelf en zijn vriendjes denkt. Of die het land zomaar in een oorlog stort. Een leider als een herder, als David. En wacht hij komt ook uit de stad van David. Hij komt uit Bethlehem. Een onaanzienlijk stadje. Onaanzienlijk, dat klopt ook bij David die de jongste was. Dat klopt bij Christus.

En dan een nieuw beeld. Een zwangere vrouw. Micha ziet: er is al een vrouw zwanger. Alsof hij wil zeggen: het kind is al onderweg. Jullie moeten het nog uithouden tot die tijd. Dit is een zware tijd, maar het kind gaat komen, het is al onderweg. Er is al een zwangerschap!

Hij zegt ook woorden over zaken die niet zo zijn uitgekomen. Over zeven herders die het grote en machtige Assyrië wel even zullen verslaan. Een profeet kan ook iets zien dat niet klopt, niet uitkomt. Misschien zag Micha wel een visioen van Christus die naar het kruis geleid werd, maar kon hij zich dat niet voorstellen, viel dat volstrekt buiten zijn begrip. Kon hij ook alleen maar denken aan militaire overwinningen

Ook dat hoort bij profetie. Het is niet een soort 100% toekomstvoorspelling. Maar een profeet ziet iets wat iemand anders nog niet gezien heeft. Hij ziet iets van God en brengt dat onder woorden. En daar horen ook miskleunen bij.

Ik vind dat ook wel troostrijk, dat een profeet ook mis kan kleunen. Een profeet lijkt daarin ook op ons. Wij weten ook niet 100% precies wat God van ons wil. Ja, hij wil dat wij ons tot hem keren. Dat we trouw zijn, omzien naar elkaar, niet stelen, niet doodslaan, je naaste liefhebben. Dat is natuurlijk al heel wat. Maar de vraag maar wat wil God van mij. Dat is een hele moeilijke vraag. De meeste dagen van ons leven is dat een moeizaam tasten. Peilen. Nog eens nagaan bij jezelf, lezen, zingen, de kerk bezoeken, overdenken, bidden, bijbellezen, dromen. En in al die dingen moet je je weg zien te vinden. En daarbij kan je grandioos mistasten. Maar dat is niet eens zo erg. Het belangrijkste is dat je jezelf die vraag stelt en dat je bij het zoeken van je levensweg je richt op God.

Johannes en Micha wijzen mensen op hun te kort schieten. Ze wijzen er op hoe zaken fout aan het lopen zijn als je je leven niet brengt bij God. En ze wijzen op het heil van God. Op de komst van Christus. Dat is niet nog een mooi extraatje dat ons spirituele verdieping geeft. De komst van Christus wijst ons op wat van levensbelang is voor ons en onze wereld. Dat we de stem van God nodig hebben in ons leven: om nuchter te zijn over onszelf. En om ons te keren en te blijven keren naar God, naar Christus als het heil van de wereld. Een licht om de duisternis te verlichten. Amen.