Marcus 1:21-28 Hoofddorp Zuiderlicht 1 februari 2015

Ons geloof kan je met verstand en woorden beschrijven en tot op zekere hoogte kan je het ook met je verstand uitleggen en verdedigen. Maar tegelijkertijd is geloven zoveel meer. Het is iets waar we niet alleen over praten met elkaar, maar het beweegt ons, raakt ons, emotioneert ons. Behalve dat je nadenkt en zegt: dat is het goede om te geloven, of dat is het verantwoorde handelen, het juiste, rechtvaardige om te doen, behalve dat is geloven een gegrepen zijn, of is het overgave, een toevertrouwen aan de stem van God en zijn evangelie

Het is iets wat veel meer dan je geest omvat, het omvat je bestaan, je hele lichaam en het grijpt je geest op veel dieper niveau aan dan een verstandelijke beslissing. Geloof is fundamenteler dan redeneringen. Het is iets dat je doortrekt. Het heeft iets van een bevangenheid, maar een bevangenheid ten goede. Geloof is een geestelijke kracht die in je komt en jou doortrekt als bouillon in de soep.

Voor ons in onze tijd is die niet-verstandelijke kant van het geloof aan de ene kant moeilijk, want onze wereld draait voor een groot deel alleen om verstand en ratio. En er zijn tal van mensen die geloven daarom maar heel irrationeel vinden en dat hard van de daken schreeuwen. Ook op zo’n intimiderende manier dat je denkt: misschien doe ik het ook wel helemaal fout, moet ik ook veel rationeler worden.

Maar er is in de laatste jaren ook een tegenbeweging. In 2014 vinden mensen het helemaal niet gek om met hun gevoel te reageren. In onze tijd vinden mensen het ook niet raar om op hun intuïtie te vertrouwen. Of hoe je het ook maar noemt. Vorige week was ik in Breda bij de Cultuurnacht, een soort Uitmarkt in de winter, waar mensen op 30 plaatsen in de oude binnenstad van allerlei optredens konden genieten. De kerken deden ook mee. In de oude Lutherse kerk in de binnenstad had een kunstenares een  installatie rond een beeldje van Maria gebouwd.  Ik was er bij omdat mijn vrouw het georganiseerd had. De kunstenares had het beeld van Maria met tranen beschilderd, want zei ze, Maria huilt vanwege alle oorlogen en conflicten in de wereld. Ze had ook in de sokkel van het beeld honderd gaten gemaakt waar mensen een briefje in konden stoppen met hun eigen wens voor vrede in de wereld. Er kwamen heel veel mensen langs, vooral jonge mensen. De meeste waren min of meer toevallig in de kerk verzeild geraakt, omdat de kerk heel mooi op een bepaalde route lag. Ik stond samen met mijn vrouw in de kerk om de mensen die binnen kwamen op te vangen en hen wat te vertellen over het Mariabeeldje en wat de bedoeling was. En het mooie was: als ik begon te vertellen over dat Maria huilde, vonden ze dat helemaal niet raar. Niemand zei: wat een onzin, bestaat niet. En van de mensen die ik sprak schreef zeker de helft een vredeswens en stopte die in de sokkel, in het voetstuk van  het Mariabeeldje. En toen dat vol was in haar mantel. Aan het einde van de avond waren er meer dan 700 briefjes met vredeswensen bij Maria gestopt.

Ik denk dat ik net zo als deze mensen bij het Mariabeeld mijn geloof beleef. Ik haal soms mijn inspiratie uit verstandige en  wijze woorden.  Maar voor mij komt geloof toch ook binnen via geraakt zijn en intuïtie. Via de liederen die we zingen. Of door de gebeden of het gevoel van gemeenschap als we bij elkaar zitten. Of straks met het groepje waarmee we doophemden gaan maken. Symbolen van je eigen geloof die je op je op een hemd maakt, een hemd dat je voelt op je huid.

De woorden van Jezus maken indruk staat er in dit stuk van het evangelie. Maar we krijgen niet te horen wat Jezus zegt. Natuurlijk we kunnen raden wat hij zegt. Jezus zal vast over de nieuwe wereld van God gesproken hebben. Misschien zal hij ook wel een gelijkenis verteld hebben. Maar dat wordt in dit stukje van het evangelie niet verteld.  We horen niets over de inhoud van Jezus’ woorden. We horen alleen dat Jezus spreekt en wat de woorden van Jezus teweeg brengen.

Want ze brengen iets te weeg. Zijn woorden zijn veel meer dan een les met een inhoud. Ze zijn zoveel meer dan: zo zit het eigenlijk met God, dit is de inhoud van je geloof. Zijn woorden maken indruk. Ze zorgen ervoor dat mensen geboeid door hem worden, betrokken op hem raken, gefascineerd door hem raken. Mensen worden geraakt. Hier is iemand die met gezag spreekt. En dat is niet omdat Jezus heel op de emotie gaat zietten  of heel macho-autoritair is, maar mensen herkennen God in zijn woorden. Hij spreekt met gezag, niet omdat hij slim is of machtig, maar ze beseffen met heel hun wezen: dit heeft met God te maken, wij horen iets van God in zijn woorden.

Het zijn niet alleen mensen op wie Jezus’ woorden indruk maken. Als Jezus zijn woorden spreekt, dan raakt dat een onreine geest. De onreine geest heeft een man in zijn greep en de onreine geest voelt dat hij tegenstand krijgt, ja, de geest voelt dat hij zijn greep op de man niet kan handhaven. Een geest, een onreine geest, dat zijn voor ons vreemde zaken, wij spreken niet zo snel over een geest. Maar dit spreken over een geest die een mens beheerst geeft aan dat hier een gevecht geleverd om het geheel van een mens. Niet alleen over wat die mens denkt of doet, maar om zij hele lichaam en ziel en wezen. We hebben in de dienst met Pastoor van Lent en ook in een dienst in de Adventstijd gehoord over mensen die zich lieten dopen. Mensen die vrijwillig hun hele lichaam en geest bij God brachten. Dit gaat om een mens die zich niet zomaar vrijwillig gewonnen geeft. Hij heeft een onreine geest dat is een geest die te maken heeft met wat dood is en met wat naar de dood leidt. Een onreine geest is een kracht naar de dood. Als je het een beetje naar onze tijd wil vertalen kan je denken aan een mens die verslaafd is aan alcohol of aan genot en zichzelf steeds verder in de nesten werkt. Of een mens die zelfvernietigingsdriften heeft en zichzelf wil verwonden of doden. Maar eigenlijk is dat nog te klein, hier gaat het om een bezetenheid, om een hele mens die gesleept wordt naar de dood.

Die onreine geest hoort Jezus spreken. En ook de geest is onder de indruk van de woorden van Jezus. Hij herkent de kracht er in. Hij herkent dat dit woorden van God zijn. Ja, meer dat hier een kracht van God werkzaam is.

En dan ontstaat er een krachtmeting tussen leven en dood. Hier aan het begin van het evangelie hebben we meteen een Paasverhaal. Een duel tussen dood en leven. Tussen de heiligheid van Jezus, die een kracht naar het leven is en een kracht naar de dood die een mens in de greep heeft.

En dat is waar het om gaat in het geloof. Dat het een kracht is die naar het leven leidt. Geloven heeft te maken met een inhoud, het heeft te maken met goede dingen die je doet, maar uiteindelijk is het een kracht die jou doet leven, die een gemeenschap en een samenleving doet leven.

En het is dan mooi wat Jezus doet. Hij gaat de man niet te lijf maar hij spreekt. Jezus spreekt woorden en verbiedt de geest nog langer zelf te spreken. De geest mag zich niet meer uiten, niet meer manifesteren. En hij moet de man verlaten. En dat doet hij. Hij moet wel. Want tegenover de levendmakende kracht van Jezus blijkt hij geen verweer te hebben.

Ik denk dat mensen in Breda zoiets herkennen in de huilende Maria. Een kracht ten leven. Iemand die huilt om oorlog en conflicten, die wil dat die oorlogen en conflicten voorbij zijn. Je weet dat ze uiteindelijk ook haar eigen zoon verliezen zal aan de wreedheid en agressie van mensen. Ook dat trilt mee als je kijkt naar haar tranen. Het raakt honderden mensen die er helemaal niet naar op zoek waren. Het spreekt iets in hen aan, het eigen verlangen naar vrede, de eigen boosheid dat die vrede er niet is, het eigen verdriet dat die vrede er niet is.

In ons geloof zit verstand, maar het is veel meer dan verstand. Laat niemand ooit tegen je zeggen dat het christelijke geloof dom is. Het is een kracht naar het leven. Het is een kracht naar vrede. Die kracht werkt in ons. Het is kracht die alle gang naar de dood overwint. Amen.