Dat raadsel dat Simson opgeeft is natuurlijk onoplosbaar voor de bruiloftsgasten. Normale raadsels los je op door logisch te redeneren. Denk aan het raadsel van de geit, de kool en de wolf die in een bootje naar de overkant moeten. Dat zijn raadsels die een soort wiskunde zijn. Er zijn ook raadsels die levenswijsheden bevatten, wie loopt er ‘sochtends op 4 benen, ‘smiddags op twee en ’s avonds op drie: Antwoord de mens, dier kruipt als een baby, en als oude man of vrouw met een stok loopt. Het plezier van een raadsel is dat je elkaar een beetje uitdaagt en dan toch samen plezier hebt. Het is een gezelschapsspel, het is onderhoudend. Maar het raadsel van Simson is autistisch. Alleen Simson kent de oplossing, je had Simson moeten zijn, met hem mee moeten lopen in zijn leven, je had dan zelf de leeuw met je eigen ogen gezien. Alleen dan had je de oplossing geweten.

Of misschien had je de oplossing ook geweten als je Simson heel diep in de ogen had gestaard. Had je hem heel lang aan moeten kijken. Want het raadsel dat Simson opgeeft heeft erg met zijn leven te maken. Ja, het raadsel gaat over de leeuw, die op wonderlijke wijze veranderd is in een honingraat. En hoe tegenstrijdig dat eigenlijk is. De leeuw die jaagt en zijn prooi verslindt, maar die nu zelf honig als voedsel biedt. De leeuw die sterk is, maar waar nu zoveel zoets uit voortkomt.

Maar het raadsel gaat ook over het leven van Simson. Want Simson zelf is ook een man vol van tegenstrijdigheden, vol uitersten en dingen die niet bij elkaar kloppen. Hij is een Nazireeër, dat wil zeggen iemand die speciaal aan God is toegewijd, maar hij gedraagt zich helemaal niet als een man van God. Hij kan zichzelf nauwelijks beheersen. Hij wordt makkelijk razend van woede. Hij valt voor ieder meisje en bezoekt een prostituee. Hij is richter over Israël, hij spreekt recht . Maar in zijn optreden is vaak helemaal geen rechtvaardigheid te kennen. Hij slaat zomaar dertig man dood om ze hun kleren af te pakken. Als nazireeër, als iemand die speciaal aan God is toegewijd, mag hij geen dode lichamen aanraken, maar hij loopt rustig naar de dode leeuw en haalt uit zijn dode lichaam honing. In onze tijd had hij er misschien nog wel trots een selfie bij gemaakt zoals die Amerikaanse tandarts.

Het raadsel gaat ook over ons leven. Want wij zijn ook van die mensen die innerlijk verscheurd worden, door allerlei krachten en allerlei stemmen. Ergens hebben we een soort gedachte in ons hoofd over hoe je een goed leven zou moeten leiden. Dan ben je aardig en voorkomend. Met veel begrip voed je je kinderen op. Je zet je in op je werk, je helpt je oude moeder. je man blijft bij je. Je stemt op de goede politieke partij en zet je in voor een rechtvaardige samenleving. Zo hoort het toch eigenlijk? Dat is toch wat God van ons wil? Ja.

Ja. Maar ons echte leven is dat we in drift ontsteken. Er is mij onrecht aangedaan en dat neem ik niet! Ons echte leven  is dat we onze kinderen van ons vervreemden door ze te overladen met eisen en voorschriften. Ons echte leven is dat we alleen maar denken vanuit ons zelf: vanuit onze eigen behoeften, of erger: vanuit onze eigen angsten. Ons echte leven is dat we ontdekken dat onze eigen partner gefraudeerd heeft en je weet bij God niet hoe je om moet gaan met de schaamte, de woede, de schuld. Ons echte leven is dat we denken: ik laat het zo, niemand merkt het. In ons echte leven, praten we niet meer de ruzie uit, laten we mensen barsten. Vinden we God vandaag even niet belangrijk. En tegelijkertijd ben je volop aardig, opgewekt, grootmoedig. De ene dag gierig en de andere dag gul. Hebben we een scherp oog voor wat er fout gaat. Is er nergens zo’n gezellige familie als bij ons. En dat allemaal door elkaar. Dat allemaal door elkaar.

En ergens verwacht je dat God je daarbij helpen zalj. Hij geeft ons toch wel een weg in dat hele tegenstrijdige leven van ons. Hij zegt je toch wel wat goed is. Hij is toch een vast baken.

Simson merkt daar weinig van. Hij moet een Nazireeër zijn, iemand die zich helemaal aan God heeft gewijd. Hij moet helemaal heilig zijn. Eigenlijk kan je dan het beste als een kluizenaar in een grot gaan zitten. Dan ben je een man met gewassen handen,  rein als schoongespoeld vaatwerk. Maar tegelijkertijd moet Simson zijn mond opendoen, recht spreken  en deelnemen aan het maatschappelijke leven, zijn volk aanvoeren in de strijd. En als je je mond opendoet dan zeg je ook wel eens iets fouts en met dat vechten gaat het er niet zachtzinnig aan toe. Simson moet ontzettend vuile handen maken. Een soort heilige moet hij zijn en tegelijkertijd midden in het maatschappelijke leven staan. Dat gaat maar moeizaam samen. God geeft hem een onmogelijke opdracht. Simson – en ik denk ieder mens, komt daar niet zonder vuile handen vandaan.

En zelfs al zou je helemaal rechtvaardigheid in je hebben. Stel je vandaag voor dat u een soort heilige bent. Zou je dan steeds weten wat het goede is? Heel vaak is dat volkomen onduidelijk. Al in dat huiselijke van de opvoeding van je kinderen. Moet je ze achter de broek zitten, stimuleren, disciplineren of juist vrij laten, de tijd geven, zelf de zaken laten ontdekken. Allemaal zou ik zeggen. Maar wanneer, of welk moment. Op welk moment zeg je: nu ga je twee maanden hard blokken voor je Kerstrapport. Of denk je: misschien past een andere school hem wel veel beter. En in de grote politiek is het daar makkelijk? Ja, op een verjaardagsfeestje is de grote politiek makkelijk. Maar vertel me eens: is het goed  Griekenland de schulden kwijt te schelden of is het het goede om ze onder druk te zetten zodat ze daar de boel eindelijk eens gaan hervormen. Weten wij zo makkelijk wat goed en rechtvaardig is? Dertig jaar geleden waren er heel wat mensen in Nederland er van overtuigd dat je de revolutionairen in El Salvador en Cuba en Nicaragua moest steunen. Ik was in die tijd student en ik herinner me dat ik daar nog wel voor gedemonstreerd heb. Je had het idee: daar werd een nieuwe maatschappij gebouwd. Zo zou er rechtvaardigheid komen, Gods koninkrijk. En heeft dat die landen zoveel goeds gebracht?

Wij zijn dan ook mensen die het steeds opnieuw moeten uitzoeken in ons leven.  Die in het onduidelijke van ons leven, met alle krachten die aan ons trekken onze weg moeten zoeken.

Daarom is het ook zo goed dat het in de bijbel over hele concrete mensen gaat. Niet over de mens die altijd ’s ochtends zus  is en ’s avonds zo. Maar over echte levens. Over het leven van Jezus. Een heel concreet geleefd leven, met alle tegenstrijdigheden en aanvechtingen die bij zo’n leven horen. Met die tegenstrijdigheid dat zelfs zijn dood, zoet voedsel wordt.

Over het leven van Simson. Een concrete, unieke man. Richter in een tijd dat het volk Israël precies zo in elkaar zit. In een tijd dat het steeds slechter gaat met het volk Israël. Dat ze steeds meer onderlinge ruzie krijgen. Dat ze steeds verder losraken van God. En kijk, wie krijgen ze als Richter: Simson.een richter die bij hen past. Een richter die alles doet wat God verboden heeft. En toch is God bij hem. Zoals hij ook bij Israël blijft. Simson is een richter die bij dit Israël past. Hij laat het kwaad zien dat Israël doet èn hij is het teken van Gods trouw. Een heilige man van God en alle grenzen overschreidend, een driftkop, een provokateur en de man door wie Israël verlost wordt. Maar heel dat tegenstrijdige lichaam, heel deze mens in de hand van God, van zijn geboorte af aan. Zoals heel Gods volk. Zoals Israël. Zoals wij.

Daarom is dit verhaal vooral een verhaal van Gods trouw. Aan Simons, aan zijn mensen, met al hun gekke en vreemde dingen, aan ons, blijft hij trouw. Op één of andere manier is hij bij onze zoektocht in ons leven. Is hij bij onze missers, ons niet weten, bij de verkeerde wegen die wij gaan. Kijkt God met grote liefde naar al die mensen die het steeds weer proberen. Ja, uiteindelijk komt er iets goeds, iets zoets uit ons leven voort.

Wat is er zoeter dan honing, wat is er sterker dan een leeuw? De jongelingen op de bruiloft denken dat ze het antwoord weten als ze het ontfutseld hebben aan de bruid van Simson. Maar het echte antwoord kennen ze niet. Wat is sterker dan een leeuw? Dat is Gods trouw aan ons. Wat is zoeter dan honing? Dat is een leven met hem, dat is zijn liefde voor ons, dat zijn onze levens. Amen