Kijk, deze Kerststal. En daar op de wand de os en de ezel. In heel veel Kerstverhalen komen ze voor. Ik ben vooral dol op het ezeltje. Het is zo’n lief dier. Aaibaar. Niet te groot. Karaktervol.

De ezel heeft ook eigenschappen die het Kerstverhaal uitleggen. Al honderd jaar na de geboorte van Jezus ontstond er een Kerstverhaal waarin een ezeltje Maria naar Bethlehem draagt. Zo’n hoogzwangere vrouw kon natuurlijk niet zo’n eind lopen. Wat fijn dat er dan toch een ezeltje was om haar en het kind in haar te dragen.

Maar degene die natuurlijk echt draagt is Maria. Zij draagt een kind. Wie zelf zwanger is geweest of als je een zwangerschap van nabij hebt meegemaakt, dan weet je hoe zwaar die laatste loodjes zijn. Hoe dik je buik. Alles valt zwaar.

Maar Maria draagt nog veel meer. Ze draagt al de verwarring rond de geboorte met zich mee. Toen ze te horen kreeg dat ze zomaar zwanger zou worden antwoordde ze de engel ‘Laat er met mij gebeuren wat u hebt gezegd. Mij geschiedde naar uw woord’ Zo tekent de Bijbel Maria. Een vrouw die gelooft en dat is ze ook geweest. Maar zou dat echt haar enige reactie zijn geweest? Want wat zal niet ze gedacht hebben toen ze merkte dat Jozef begon te aarzelen over hun relatie, afstandelijker werd, toen ze merkte dat hij er over dacht haar te verlaten. Hij zal het niet gezegd hebben, maar ze zal het gevoeld hebben. Geloven zoals Maria betekent niet dat je nooit twijfelt. Dat je nooit aangevochten bent. Dat je nooit het idee hebt ‘het gaat helemaal mis, ik kom er niet meer uit’.

Geloven betekent: toch die stap in je leven zetten, niet omdat je weet dat het goed komt, maar omdat je hoopt op God en doet wat hij van je vraagt. Leven met het goede, hopen op het goede, uiteindelijk vertrouwen hebben ook al weet je de uitkomst niet.

Er is een dag dat zo geloven helemaal niet moeilijk is. Dat is vandaag Kerstochtend. Want vandaag kijk je naar een pasgeboren kind. En dat kind roept van alles in je op, roept van alles in je tevoorschijn. Daar hoef je helemaal niets voor te doen. Het kind vraagt om je zorg. Het vraagt om je bescherming. Het ligt daar weerloos en kwetsbaar een beetje te liggen in zijn kribbe. Je wilt het tegen je borst drukken. Daar ga je voor door het vuur.

Geloven is dit toelaten. Toelaten om geraakt te worden door de kwetsbaarheid van dit kind. Vol worden van de schoonheid van dit nieuwe leven. Laat het over je heen komen. Laat het doordringen in je ziel. Geloven is ook: erkennen, er aan toe geven dat er een verlangen geraakt wordt in je ziel. Dat liefde zich een weg gezocht heeft naar je hart. Geloven is niet in de eerste plaats een grote daad, het is veel meer een toegeven. Je laten overwinnen. Ja, dit is mooi, dit verlang ik ten diepste. En je ziet het in een kind. Dit kind, deze mens van God, die dit bij je oproept. Lieflijk, vriendelijk, schoon en heerlijk, kwetsbaar hier in de voederbak.

De afgelopen dagen hadden wij de Wonderboom voor de kerk staan. Mensen konden op de linten hun wensen schrijven voor Kerst. We lazen met de kinderen al een paar van die prachtige wensen. Heel veel over vrede. Mensen hebben ook opgeschreven wat ze zelf aan verdriet te dragen hebben deze Kerst. Wat ze als een ezeltje met zich mee sjouwen. Dat is best wat. Iemand schreef over zijn vrouw die postbode is en zo weinig waardering krijgt van Post.nl waar ze bij werkt. Dat hij dat haar zo gunt. Iemand schreef over het verdriet om de gezondheid van een neefje, zo jong nog, nog geen drie jaar oud en toch ontzettend ziek, misschien wel ongeneselijk.

Maar ezels dragen niet alleen. Wist u dat ezels ook kunnen zien en dan bedoel ik: echt zien. Over het zien van een ezel staat een prachtig verhaal in de Bijbel. Ik ga dat nu niet helemaal vertellen, maar het gaat over een ezel die een engel ziet. Er is ook een man bij de ezel en die man ziet helemaal niets. Maar de ezel ziet, hij ziet een engel, hij ziet iets van de wereld van God.

Ook Maria ziet. Als Maria merkt dat ze echt zwanger is, dan barst ze uit in een lied. In dat lied ziet ze voor zich hoe haar kind de wereld zal veranderen. Hoe hij zal preken dat machteloze mensen net zo waardevol in Gods ogen zijn als machtige keizers. Hoe hij van vrede en vergeving machtige wapens zal maken. Hoe hij ons bij God brengt.

In het lied dat we als Schriftlezing lazen ‘Maria, had je door’, een vertaling van Mary did you know, wordt de suggestie gewekt dat Maria dat allemaal niet door had. Maria, had je door, nee, natuurlijk had jij dat niet door. Je kan dat lied inderdaad horen als het lied van een blanke Amerikaanse man die wel eens eventjes aan Maria zal uitleggen wat haar eigen kind betekent, een vorm van mansplaining. En natuurlijk, niet alles zal ze letterlijk, precies tot in de details zo voorzien hebben, dat hij blinden zou genezen, dat hij stormen zou bevelen. Maar verder, ze heeft heel wat gezien. Onderschat dat niet.

En er zijn ook wel mensen die nieuwe woorden hebben gemaakt op dit lied:

Maria, had je door
dat jouw lied ging klinken
alle eeuwen door
Maria, had je door
dat tirannen zouden trillen,
als jouw waarheid wordt gehoord.

Maar ook daarvan denk ik: waarom zou ze dat niet doorgehad hebben?

Maar je kan dit lied ook anders horen. Er is een lange christelijke traditie om bij de kribbe van Jezus versteld te staan, van de tegenstelling tussen het kleine en onaanzienlijke van Jezus in de kribbe. Zo klein en teer, in zo’n armoedige omgeving en dan zo toch zo belangrijk voor hemel en aarde. Zo vol van de grootse liefde van God. Als je dat hoort dan kijk je zo naar het kind. En met de liefdevolle ogen van Maria kijk je mee en verwonder je je:

Het kind is nu een baby, en is klein en onooglijk, maar zal straks blinden genezen.
Het kind is nu een kleine baby, maar zal stormen bevelen,
het ligt hier in een onoogelijke stal, maar het is een hemels kind, het draagt de hemel in zich, 
een kusje op die kleine wangetjes is een kus op het gezicht van God.

Als je dat er in hoort, dan zie jij ook. Dan zie je de kern van Kerstmis. Dat het onooglijke het grote te weeg brengt. Dat jouw eerlijke woord, dat zo zwak lijkt te klinken in een wereld van flitsende blitspraat uiteindelijk zo veel krachtiger is. Dat het geloof dat diep in jou verborgen ligt, schoonheid en vreugde geeft. Dat dit kleine kind de wereld verlost.

Dat weet Maria ook. Als Kerstmis voorbij is, dan, zo staat er in de Bijbel, bewaart Maria alles in haar hart. Ze overdenkt het, ze laat het in zich omgaan. Ze bewaart het. Ze weet. Ze weet wel degelijk.

En de ezel? Jaren later zal een volwassen Jezus op de ezel rijden. Een koning, maar niet hoog te paard, een vorst, maar op een eenvoudig ezel, passend bij dit Kerstkind. Ook toen droeg de ezel, en misschien zag de ezel toen ook wel engelen. Want men zegt dat terwijl de mensen om hem heen Hosanna zongen, de ezel stilletjes het lied van de engelen in de Kerstnacht zong, op zijn ezels: ia ia  gloria, gloria, ia.

Lukas 2:1-20 Eerste Kerstdag 2022 Hoofddorp